Οι σύγχρονες μέθοδοι απόκτησης τέκνου υπό την κυπριακή νομοθεσία
Μετά από χρόνιες συζητήσεις και ενδοιασμούς η Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε πρόσφατα τον Περί της Εφαρμογής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Νόμο του 2015, Ν.69(Ι)/2015. Πρόκειται για μια αδιαμφισβήτητα μοντέρνα, για τα κυπριακά δεδομένα, νομοθεσία στο Οικογενειακό και Ιατρικό Δίκαιο της Κύπρου.
Η παρούσα νομοθεσία επιτρέπει σε ζευγάρια να αποκτήσουν παιδί όταν υπάρχει αδυναμία απόκτησης τέκνου με φυσικό τρόπο ή όταν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης σοβαρής ασθένειας στο τέκνο. Κατά την ερμηνεία του Νόμου, «ζευγάρι» ορίζεται ο μεταξύ άντρα και γυναίκας νόμιμος γάμος ή η σταθερή και μόνιμη σχέση άντρα και γυναίκας. Η δυνατότητα απόκτησης τέκνου έγκειται και σε μονήρες άτομο, πρόσωπο δηλαδή που δεν βρίσκεται σε σταθερή και μόνιμη σχέση με άλλο πρόσωπο.
Οι μέθοδοι της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής είναι μεταξύ άλλων η τεχνητή σπερματέγχυση δηλαδή, η εισαγωγή σπερματοζωαρίων στο γυναικείο γεννητικό σύστημα με οποιοδήποτε τρόπο εκτός από την σεξουαλική επαφή και η εξωσωματική γονιμοποίηση και μεταφορά εμβρύων, δηλαδή, η εκτός του σώματος της γυναίκας γονιμοποίηση ωαρίων και η μεταφορά ενός ή περισσότερων εμβρύων στην ενδομήτρια κοιλότητα της ίδιας ή άλλης γυναίκας.
Οι πιο πάνω μέθοδοι θα πρέπει να διενεργούνται με τη γραπτή συγκατάθεση του ζευγαριού εφόσον προηγήθηκε η σύμφωνα με το Νόμο συμβουλευτική και ενημερωτική πληροφόρηση και θα πρέπει να εφαρμόζονται σε ενήλικα πρόσωπα και όχι σε πρόσωπα άνω των 50 ετών. Εντούτοις, το Συμβούλιο Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής δύναται να παραχωρεί εξαιρέσεις ως προς το εν λόγω όριο ηλικίας σε ειδικές περιπτώσεις και υπό την τήρηση συγκεκριμένων προϋποθέσεων.
Είναι ξεκάθαρο λοιπόν ότι πλέον νομιμοποιείται και ρυθμίζεται το ζήτημα της παρένθετης μητέρας. Σύμφωνα με το Νόμο, παρένθετη μητέρα νοείται η περίπτωση κατά την οποία μια γυναίκα κυοφορεί και γεννά ύστερα από εξωσωματική γονιμοποίηση και μεταφορά εμβρύων, με χρήση γενετικού υλικού ξένου προς την ίδια, για λογαριασμό ενός ζευγαριού που επιθυμεί να αποκτήσει παιδί αλλά αδυνατεί για ιατρικούς λόγους. Η μεταφορά στο σώμα άλλης γυναίκας εμβρύων ξένων προς την ίδια και η κυοφορία από αυτήν επιτρέπεται με Διάταγμα Δικαστηρίου, αφού πρώτα εξασφαλιστεί σχετική έγκριση από το Συμβούλιο. Μετά την έκδοση Διατάγματος παρένθετης μητρότητας και πριν τη σύλληψη του εμβρύου, θα πρέπει να συναφθεί γραπτή συμφωνία χωρίς αντάλλαγμα μεταξύ του ζευγαριού, που επιδιώκει να αποκτήσει τέκνο και της γυναίκας, που θα το κυοφορήσει (καθώς και του συζύγου της τελευταίας, στην περίπτωση, που είναι έγγαμη).
Στην πιο πάνω συμφωνία πρέπει να αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι η παρένθετη μητέρα μετά τη γέννηση του παιδιού θα το παραδώσει αμέσως στο ζευγάρι. Από την άλλη πλευρά, το ζευγάρι υποχρεούται να παραλάβει το παιδί αμέσως μετά τη γέννησή του και σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να αρνηθεί να το παραλάβει ή να το εγκαταλείψει για οποιοδήποτε λόγο. Στην περίπτωση παραβίασης του πιο πάνω οι εμπλεκόμενοι διαπράττουν ποινικό αδίκημα και σε περίπτωση καταδίκης υπόκεινται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα πέντε χρόνια. Το ζευγάρι καλύπτει τα έξοδα εγκυμοσύνης, του τοκετού και της λοχείας. Είναι ξεκάθαρο, πως νόμιμος γονέας του παιδιού είναι το ζευγάρι, που επιδιώκει ν’ αποκτήσει τέκνο (και όχι η παρένθετη μητέρα) με όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις, που φέρει αυτή η ιδιότητα. Μάλιστα, η ανωτέρω αναφερόμενη συμφωνία θα πρέπει μεταξύ άλλων, να προνοεί, ότι το ζευγάρι, που επιδιώκει ν’ αποκτήσει τέκνο και υπογράφει τη συμφωνία, είναι οι γονείς του παιδιού από τη στιγμή της δημιουργίας του και της εμφύτευσής του στη μήτρα. Αξίζει στο σημείο αυτό να αναφέρουμε, ότι απαγορεύεται η διαπραγμάτευση συμφωνιών παρένθετης μητρότητας σε εμπορική βάση και η διαφήμιση παρένθετης μητρότητας.
Αναφορικά με την προαπαιτούμενη γραπτή έγκριση του Συμβουλίου, προκειμένου το ζευγάρι να μπορεί να αιτηθεί στο Δικαστήριο, δίδεται αφού ικανοποιηθεί μεταξύ άλλων, ότι υπάρχει επαρκής απόδειξη ότι η γυναίκα είναι ιατρικώς αδύνατο να κυοφορήσει, ότι η γυναίκα που προσφέρεται να κυοφορήσει είναι κατάλληλη για κυοφορία, την ψυχολογική αξιολόγηση των ατόμων που εμπλέκονται και το κατά πόσον έχουν την μόνιμη κατοικία ή την συνήθη διαμονής τους στην Κυπριακή Δημοκρατία. Αν είναι αδύνατη η εξεύρεση παρένθετης μητέρας, που να έχει τη μόνιμη κατοικία ή τη συνήθη νόμιμη διαμονή της στην Κύπρο, το Συμβούλιο δύναται, μετά την υποβολή αίτησης του ζευγαριού, να εγκρίνει η παρένθετη μητέρα να μην έχει τη μόνιμη κατοικία ή τη συνήθη νόμιμη διαμονή της στην Κύπρο, νοουμένου, ότι θα παραμείνει στην Κύπρο από την 28η βδομάδα της κυοφορίας έως και τη γέννηση του παιδιού, εκτός, εάν ιατρικοί λόγοι επιβάλλουν τη διαμονή της εκτός Κύπρου, στη βάση ιατρικής βεβαίωσης.
Το Δικαστήριο εγκρίνει την ιατρική πράξη, εάν ικανοποιηθεί, ότι το ζευγάρι έχει εξασφαλίσει τη γραπτή έγκριση του Συμβουλίου. Βέβαια το Δικαστήριο κατά την έκδοση διατάγματος παρένθετης μητρότητας δύναται να θέτει τέτοιους όρους και να δίδει οδηγίες τις οποίες κρίνει αναγκαίες για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή του διατάγματος και για την επίτευξη των σκοπών για τους οποίους εκδίδεται αυτό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ο περί της Προστασίας των Φυσικών Προσώπων Έναντι της Επεξεργασίας των Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και της Ελεύθερης Κυκλοφορίας των Δεδομένων αυτών Νόμος του 2018 (Ν. 125(Ι)/2018) τυγχάνει εφαρμογής στα αρχεία και μητρώα που τηρεί το Συμβούλιο και ειδικότερα το αρχείο με τα στοιχεία ταυτοποίησης των δοτών και των ιατρικών τους στοιχείων είναι απόρρητο.
Η νομοθετική ρύθμιση του πλαισίου εφαρμογής των μεθόδων της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής διασφαλίζει από την μια το σεβασμό της ελευθερίας του ατόμου και του δικαιώματος της προσωπικότητας και από την άλλη την ικανοποίηση της επιθυμίας απόκτησης απογόνων με βάση τα δεδομένα της ιατρικής, της βιολογίας και της αρχές της βιοηθικής. Τα πιο πάνω πρέπει να εφαρμόζονται με γνώμονα πάντοτε το συμφέρον του παιδιού που θα γεννηθεί.
Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με το δικηγορικό γραφείο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..
