Σύνταξη έγκυρης διαθήκης και διαθέσιμο μέρος της κληρονομιάς
Με τον όρο διαθήκη εννοούμε τη γραπτή δήλωση των προθέσεων του διαθέτη αναφορικά με τον τρόπο που επιθυμεί να διατεθεί η κινητή και ακίνητη του ιδιοκτησία μετά τον θάνατό του. Κάθε πρόσωπο δικαιούται να διαθέτει με τη διαθήκη του ολόκληρο ή μέρος της περιουσίας του.
Διαθήκη μπορεί να καταρτίσει οποιοδήποτε πρόσωπο έχει συμπληρώσει το 18o έτος της ηλικίας του και έχει σώας τας φρένας. Ως εκ τούτου διανοητικά ασθενή πρόσωπα ή ανήλικοι δεν δικαιούνται να καταρτίσουν διαθήκη.
Για να είναι έγκυρη μια διαθήκη πρέπει να καταρτιστεί σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που θέτει ο σχετικός νόμος (Ο Περί Διαθηκών και Διαδοχής Νόμος, Κεφ. 195) διαφορετικά θα κηρυχτεί άκυρη από το δικαστήριο και δεν θα εφαρμοστεί. Δεδομένου μάλιστα ότι η επικύρωση μιας διαθήκης λαμβάνει χώρα μετά το θάνατο κάποιου δεν υπάρχει περιθώριο για λάθη στη σύνταξη καθώς αυτό θα έχει ως συνέπεια την ακύρωσή της και τη μη εφαρμογή της με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Οι προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος είναι απλές αλλά συνάμα πολύ βασικές για την κατάρτιση έγκυρης διαθήκης και είναι οι ακόλουθες:
1. Η διαθήκη να είναι γραπτή.
2. Να υπογραφεί στο κάτω μέρος ή στο τέλος της από τον διαθέτη.
3. Αν η διαθήκη υπερβαίνει τη μία σελίδα τότε κάθε σελίδα πρέπει να υπογράφεται στο κάτω μέρος ή στο τέλος της τόσο από τον διαθέτη όσο και από τους δύο μάρτυρες που επιβεβαιώνουν την υπογραφή του διαθέτη.
4. Η υπογραφή του διαθέτη να τίθεται ενώπιον 2 μαρτύρων οι οποίοι παρίστανται ταυτόχρονα και προσυπογράφουν τη διαθήκη στην παρουσία του διαθέτη.
Μάρτυρας σε διαθήκη μπορεί να είναι οποιοδήποτε πρόσωπο συμπλήρωσε το 18ο έτος της ηλικίας του και έχει σώας τας φρένας. Είναι φρόνιμο να συμπληρώνονται όλα τα στοιχεία του μάρτυρα, π.χ. αριθμός ταυτότητας και διεύθυνση έτσι ώστε όταν πρόκειται να εκτελεστεί η διαθήκη να εντοπίζονται εύκολα οι μάρτυρες οι οποίοι θα επιβεβαιώσουν την υπογραφή του διαθέτη. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι μάρτυρες επιβεβαιώνουν την υπογραφή του διαθέτη και όχι το περιεχόμενο της διαθήκης το οποίο ενδεχομένως να αγνοούν.
Πέραν από τις πιο πάνω αναφερόμενες προϋποθέσεις η διαθήκη για να είναι έγκυρη και εφαρμόσιμη θα πρέπει να χαρτοσημανθεί κατάλληλα και να φέρει ημερομηνία. Περαιτέρω η πρόθεση του διαθέτη θα πρέπει να είναι συγκεκριμένη και ξεκάθαρη έτσι ώστε να μην δημιουργούνται αμφιβολίες και/ή διπλές ερμηνείες. Π.χ. δίδω και κληροδοτώ το αυτοκίνητό μου τύπου τάδε με αρ. εγγραφής τάδε (να μπαίνουν πλήρη στοιχεία) στον εξάδελφό μου τάδε (να μπαίνουν πλήρη στοιχεία) και όχι δίδω και κληροδοτώ το αυτοκίνητό μου στον εξάδελφό μου γενικά και αόριστα ενώ κατέχω 10 αυτοκίνητα και έχω δεκάδες ξαδέλφια.
Εάν η διαθήκη ή μέρος αυτής έχει συνταχθεί συνεπεία εξαναγκασμού, απάτης ή ψυχικής πίεσης τότε το μέρος αυτό της διαθήκης είναι άκυρο και στερείται έννομης συνέπειας. Το βάρος απόδειξης σε αυτή την περίπτωση το φέρει το πρόσωπο που επικαλείται τον εξαναγκασμό, πίεση και/ή απάτη.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι το δικαίωμα κάποιου να διαθέτει την περιουσία του με διαθήκη σύμφωνα με το Κυπριακό κληρονομικό δίκαιο δεν είναι απόλυτο και υπόκειται σε περιορισμούς.
Εάν ο διαθέτης έχει σύζυγο και τέκνα ή σύζυγο και κατιόντα τέκνου τότε το διαθέσιμο μέρος που δικαιούται να διαθέσει με διαθήκη δεν πρέπει να υπερβαίνει το 1/4 της καθαρής αξίας της κληρονομιάς. Εάν ο διαθέτης έχει σύζυγο ή γονέα αλλά δεν έχει τέκνα τότε το διαθέσιμο μέρος που δικαιούται να διαθέσει με διαθήκη δεν θα υπερβαίνει το 1/2 της καθαρής αξίας της κληρονομιάς. Η καθαρή αξία της κληρονομιάς του διαθέτη λογαριάζεται την ημέρα του θανάτου του διαθέτη και όχι την ημέρα σύνταξης της διαθήκης. Εάν ο διαθέτης δεν έχει ούτε σύζυγο ούτε τέκνα ούτε κατιόντα τέκνων ή γονείς εν ζωή τότε δικαιούται να διαθέσει το σύνολο της περιουσίας του όπως επιθυμεί.
Σε περίπτωση που ο διαθέτης έχει διαθέσει μεγαλύτερο μερίδιο από αυτό που δικαιούται με βάση τον νόμο τότε η εν λόγω διάθεση θα μειωθεί και θα περικοπεί ανάλογα ώστε να συνάδει με τους πιο πάνω περιορισμούς.
Οι εν λόγω περιορισμοί δεν ισχύουν σε περίπτωση διαθήκης προσώπου που γεννήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο ή σε κράτος μέλος της Κοινοπολιτείας ή του οποίου ο πατέρας γεννήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο ή οποιοδήποτε άλλο κράτος μέλος της Κοινοπολιτείας καθώς επίσης κατά τη διάθεση κινητής περιουσίας αλλοδαπού προσώπου ανεξάρτητα αν διαμένει στην Κύπρο ή όχι.
Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με το δικηγορικό γραφείο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. τηλ. 22661661.
